در دنیای پرشتاب امروز، بسیاری از مردم با اختلالات خواب، از بی‌خوابی گرفته تا خواب ناآرام، دست و پنجه نرم می‌کنند و اغلب به دنبال راه‌هایی برای بهبود کیفیت و مدت زمان استراحت خود هستند. در حالی که داروها گاهی اوقات می‌توانند کمک کنند و تسکین کوتاه‌مدت ارائه دهند ، اغلب عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، وابستگی و اختلال شناختی دارند و به علل ریشه‌ای اختلالات خواب نمی‌پردازند.
منبع: www.nhahealth.com
ترجمه: دنیا نهضت- روانشناس
یکی از رویکردهای امیدوارکننده و بدون دارو که مورد توجه قرار گرفته است، نوروفیدبک (Neurofeedback) است. برخلاف داروهای خواب، نوروفیدبک (Neurofeedback) یک رویکرد غیرتهاجمی و هیچ عارضه جانبی مضر شناخته شده‌ای ندارد و بهبودهایی که به همراه دارد اغلب طولانی مدت هستند. هنگامی که مغز برای تولید الگوهای بهینه امواج مغزی آموزش داده شد، افراد معمولا حتی پس از پایان درمان، همچنان بهبود کیفیت خواب خود را تجربه می کنند.
نوروفیدبک (Neurofeedback) چیست؟
نوروفیدبک (Neurofeedback)، تکنیکی است که شامل اندازه‌گیری و آموزش فعالیت الکتریکی مغز در زمان واقعی است. نوروفیدبک (Neurofeedback) ، امواج مغزی را که تکانه‌های الکتریکی تولید شده توسط نورون‌ها هنگام برقراری ارتباط هستند، رصد می‌کند. این امواج مغزی در فرکانس‌های مختلفی مانند امواج آلفا، بتا، تتا و دلتا طبقه‌بندی می‌شوند که هر کدام با حالت‌های ذهنی مختلفی مرتبط هستند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با ارائه بازخورد در لحظه، معمولاً به شکل نشانه‌های دیداری یا شنیداری، به افراد کمک می‌کند تا فعالیت امواج مغزی خود را تنظیم کنند. هدف این است که مغز را تشویق کنیم تا الگوهای بهینه‌ای از فعالیت را تولید کند که با آرامش، ریلکسیشن و تمرکز مرتبط هستند. با آموزش مغز به این روش، نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به افراد کمک کند تا به حس تعادل بیشتری دست یابند، که به ویژه برای کسانی که با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید است.
چگونه نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند خواب را بهبود بخشد؟
اختلالات خواب اغلب نتیجه عدم تعادل در فعالیت امواج مغزی است. به عنوان مثال، افرادی که با بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است امواج بتای اضافی داشته باشند که با هوشیاری و ذهن بیش فعال مرتبط است. برعکس، کمبود امواج تتا و دلتا – امواج مغزی مرتبط با آرامش و خواب عمیق – می‌تواند مانع از ورود مغز به چرخه‌های خواب آرام شود. نوروفیدبک (Neurofeedback) با آموزش مغز برای تغییر به حالت‌های مطلوب‌تر برای خواب، به رفع این عدم تعادل‌ها می‌پردازد. در اینجا نحوه کمک نوروفیدبک (Neurofeedback) به بهبود خواب آورده شده است:
- ارتقاء آرامش و کاهش اضطراب با نوروفیدبک
یکی از مهمترین مزایای نوروفیدبک (Neurofeedback)، توانایی آن در ارتقاء آرامش است. نوروفیدبک (Neurofeedback) با تشویق مغز به تولید امواج آلفای بیشتر، که با آرامش و ریلکسیشن مرتبط هستند، می‌تواند به افراد کمک کند تا قبل از خواب آرامش پیدا کنند. بسیاری از افرادی که با بی خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، سطح بالایی از اضطراب را نیز تجربه می‌کنند که می‌تواند خوابیدن را دشوار کند. نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند با آموزش مغز برای ورود به حالت آرامش بیشتر، به کاهش اضطراب کمک کند و خوابیدن را آسان‌تر کند.
- افزایش کیفیت خواب با نوروفیدبک
نوروفیدبک (Neurofeedback) همچنین می‌تواند به بهبود کیفیت کلی خواب کمک کند. افرادی که خواب تکه تکه را تجربه می‌کنند یا در طول شب مرتباً از خواب بیدار می‌شوند، اغلب در حفظ مراحل عمیق خواب مشکل دارند. با افزایش امواج دلتا، که با خواب عمیق مرتبط است، نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به افراد کمک کند تا برای مدت طولانی‌تری در مراحل عمیق‌تر خواب بمانند و به آنها اجازه می‌دهد با احساس شادابی و انرژی بیشتری از خواب بیدار شوند.
- تنظیم الگوهای خواب با نوروفیدبک
نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به تنظیم الگوهای خواب، به ویژه برای افراد مبتلا به بی‌خوابی یا افرادی که چرخه‌های خواب نامنظمی دارند، کمک کند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با آموزش مغز برای دستیابی به الگوهای خاص امواج مغزی، می‌تواند به ایجاد مجدد یک چرخه خواب-بیداری ثابت کمک کند. این امر به ویژه برای افرادی که در به خواب رفتن یا بیدار شدن در زمان‌های مناسب مشکل دارند، مفید است. با آموزش مداوم نوروفیدبک (Neurofeedback)، افراد می‌توانند مغز خود را آموزش دهند تا راحت‌تر به خواب بروند و الگوهای خواب سالم‌تر و منظم‌تری را ایجاد کنند.
- کاهش استرس شبانه با نوروفیدبک
برای بسیاری از افراد، استرس و نگرانی اغلب در شب به اوج خود می‌رسد و مانع از آرامش و به خواب رفتن آنها می‌شود. نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند با تشویق مغز به حرکت از حالت جنگ یا گریز (مرتبط با فعالیت موج بتای بالا) به حالت آرامش متعادل‌تر، به کاهش استرس شبانه کمک کند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با یادگیری کاهش استرس و فعال کردن سیستم‌های آرامش طبیعی مغز، می‌تواند به افراد کمک کند تا نه تنها راحت‌تر به خواب بروند، بلکه در طول شب نیز خواب بمانند.
