اضطراب یکی از شایع ترین مشکلات روانشناختی این روزهاست. گاهی دل‌نگرانی، بی‌خوابی، تپش قلب یا فکرهای تکراری آن‌قدر زیاد می‌شود که دیگر نمی‌توان از زندگی لذت برد. بیشتر ما وقتی اضطراب داریم، به دارو یا جلسات مشاوره فکر می‌کنیم. اما جالب است بدانید که امروز روش‌هایی وجود دارد که بدون دارو، فقط با کمک خودِ مغز، اضطراب را کاهش می‌دهند! یکی از مؤثرترین آن‌ها نوروفیدبک و ذهن‌آگاهی (مایندفولنس) است.
ترجمه و گردآوری : دنیا نهضت – کارشناسی ارشد روانشناسی
خلاصه مقاله : Efficacy Evaluation of Neurofeedback-Based Anxiety Relief
نوروفیدبک یعنی آموزش مغز با خودش
نوروفیدبک در واقع نوعی تمرین مغزی است. در این روش، فرد به دستگاهی وصل می شود که فعالیت مغزش را با استفاده از امواج مغزی (EEG) ثبت می کند. این امواج روی صفحه نمایش به شکل نمودار یا نوار رنگی دیده می شوند. وقتی فرد آرام می شود یا تمرکز می کند، دستگاه تغییر این امواج را نشان می دهد. به این ترتیب، مغز یاد می گیرد چطور خودش را آرام کند. به زبان ساده تر: مغز، خودش را بازآموزی می کند تا بهتر عمل کند.
ذهن‌آگاهی؛ هنر حضور در لحظه
ذهن‌آگاهی یعنی یاد بگیریم در لحظه حال زندگی کنیم، بدون قضاوت یا نگرانی درباره گذشته و آینده. مثلاً وقتی نفس می‌کشیم، فقط روی نفس تمرکز کنیم. تحقیقات فراوان نشان داده که تمرین‌های ذهن‌آگاهی، اضطراب، استرس و افکار منفی را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.
ترکیب نوروفیدبک و ذهن‌آگاهی
پژوهش جدیدی که در بیمارستان اندینگ پکن انجام شد، نشان می‌دهد که ترکیب این دو روش نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای دارد. در این تحقیق، ۳۴ نفر شرکت کردند؛ نیمی از آن‌ها دچار اضطراب بودند و نیمی دیگر سالم. آزمایش در سه مرحله انجام شد:
۱. چند دقیقه در حالت آرام نشستن،
۲. گوش دادن به فایل تمرین ذهن‌آگاهی،
۳. بازگشت به حالت استراحت.
در تمام مراحل، امواج مغزی آن‌ها توسط دستگاه EEG ثبت شد. نتایج نشان داد که بعد از تمرین ذهن‌آگاهی، قدرت امواج مغزی (به‌ویژه امواج گاما) افزایش پیدا کرد. این امواج معمولاً زمانی در مغز فعال می‌شوند که فرد تمرکز، خلاقیت و آرامش درونی بیشتری دارد.
به زبان ساده، مغز بعد از تمرین ذهن‌آگاهی، به حالت متعادل‌تری برگشته بود. شرکت کنندگان ، به خصوص کسانی که اضطراب داشتند احساس کردند آرام‌تر، متمرکزتر و کنترل‌شده‌تر شده‌اند.
چرا این روش متفاوت است؟
داروها معمولاً با تغییر مواد شیمیایی مغز عمل می‌کنند و ممکن است عوارض جانبی یا وابستگی به همراه داشته باشند. اما نوروفیدبک و ذهن‌آگاهی، بدن را وادار به کاری نمی‌کنند؛ بلکه به مغز آموزش می‌دهند خودش به تعادل برسد. این روش طبیعی، ایمن و بدون عارضه است و نتایجش در بسیاری از افراد ماندگار بوده است.
از کجا شروع کنیم؟
برای بهره‌مندی از این روش‌ها، می‌توانید زیر نظر روانشناس یا متخصص نوروتراپی، جلسات نوروفیدبک را آغاز کنید. در کنار آن، تمرین‌های ساده ذهن‌آگاهی مثل تنفس آگاهانه یا مدیتیشن روزانه ۱۰ دقیقه‌ای می‌تواند مکملی عالی باشد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان از اضطراب رنج می‌برید، به یاد داشته باشید که درمان فقط در دارو خلاصه نمی‌شود. مغز شما توانایی شگفت‌انگیزی برای بازسازی و آرام شدن دارد کافی است یاد بگیرد چطور از این قدرت استفاده کند.
